Verbrauchertelegramm Europa-Ausgabe Merz 2025
Beilage zur ladinischen Europa-Ausgabe Nr. 23 - Redaktion: Europäisches VerbraucherzentrumMESSAJI SOSPETUSC
"Bun de, pói baié n momënt cun os?"
Al pé n messaje da nia, feter banal, mo do chësta frasa scëmpla s'ascognel na trapolada digitala segnalada ala Zentrala Consumadus Europeica (ZCE) da val' consumadus y consumadësses. Döt mët man cun na proposta do la rata vantajosa: davagné de pices somes meton n like a videos o posts sön i socials. Spo vëgn i consumadus y les consumadësses inviá da jí te grups "esclusifs" por colaboré cun marches conesciüdes cun l'impormetüda de de majeres somes. Mo tl pice grup ti vëgnel fat na gran presciun ai consumadus y ales consumadësses por che ai fejes paiamënc y trasferimënc de scioldi, cun l'impormetüda da ciafé de gran premies y recompensaziuns. Ti caji segnalá ala ZCE á chësc sistem de presciuns psicologiches porté i consumadus/les consumadësses a perde de gran somes de scioldi, fajon te un n caje paiamënc de passa 40.000 € o cinamai de passa 300.000 € te n ater. Somes che é baldi feter sigü da conscidré pordüdes por dagnora. Deplü informaziuns ciafëise chiló.DAZ TL'AUSTRIA
Metede averda ai fake shop
Che che s'anüza dl’autostrada tl'Austria mëss paié n daz sot forma dla vignëta che an ciafa da cumpré, aladô de ci che an adora, por un n de, por 10 dis, por 2 mëisc o n ann. Por val' trasses autostradales vál debojëgn da paié ince n daz spezifich surapró (“Streckenmaut”). La vignëta é da taché sö sciöche al alda por che ara veles; sciöche alternativa pón ince cumpré la vignëta tl format digital. Por ci che reverda chësta chestiun á le portal austriach Watchlist Internet (https://www.watchlist-internet.at/news/fake-onlineshop-asfinag/) lascé alsavëi che al é online sic che trapolëia che imitëia ala perfeziun le webshop original dl conzescionar autostradal Asfinag y ti aroba scioldi (y dac personai) ai consumadus y ales consumadësses che ne mët nia averda y che arata d'avëi ciafé la vignëta a n bun prisc, mo che é spo ala fin söl iade sön l'autostrada zënza na vignëta varënta. A chësta moda ne perdon nia ma i scioldi paiá, mo an se mët ince tla condiziun da messëi paié les sanziuns preodüdes por n'avëi nia paié le daz.Deplü informaziuns sön le daz tl'Austria ciafëise chiló.
IADI
Al vëgn mudé i recuisic por jí tl Rëgn Uní
Cina sëgn adorâ i zitadins y les zitadines dl’Uniun Europeica le passaport por jí tl Rëgn Uní por n tëmp cört (por ejëmpl por jí en vacanza, por jí a ciafé la parentela o ince ma por rajuns de transit). Dai 2 d'auri dl 2025 inant adorarán ince l’ETA (Electronic Travel Authorisation). Al n’é nia n visum, mo n’autorisaziun da viagé preodüda por les sojornanzes cörtes: al sará da paié (10 GBP) y an messará la damané tres l’app aposta o sön le sit dl govern britanich. Al é porchël fondamental da mëte averda (sciöche ince por l’ESTA che an adora da jí ti Stac Unis) da ne tomé nia tles trapolades de sic nia ofiziai, che pîta da ciafé l’autorisaziun por tröc scioldi y é bogn da cöie adöm tl medemo momënt informaziuns y documënc sensibli (sciöche la scansiun dl passaport che an adora por l’ETA).CAJE DL MËI
Na consumadëssa todëscia s'â impresté fora n auto, che s'â rot l'ultimo de de vacanza. L’aziënda d'imprëst d'auti taliana ti â damané d'aspeté che al rovass adalerch le mecanich por controlé le veicul, mo la consumadëssa ti â dit che ara ne sciafiâ nia da aspeté ajache ara messâ abiné le fligher da jí zoruch a ciasa. Porchël ti âra damané da podëi lascé la tle tla reception dl hotel. Chësc ti gnô conzedü. Mo daldô ti gnôl impó fat paié ala consumadëssa i scioldi por avëi pordü la tle dl auto y por le benzin che ê gnü ciarié ite dal'aziënda.
La consumadëssa é jüda dala ZCE Germania, che á contaté la ZCE Talia: por mirit de so intervënt á l’aziënda trat zoruch la fatura, y la consumadëssa ne á messü paié nia.